Fietsroute Maas en Waal vanaf Ravenstein

Beschrijving

1

Toeristisch Informatiepunt Ravenstein (TIR)

Sint Luciastraat 2
6371 AS Ravenstein

Toeristisch Informatiepunt Ravenstein (TIR)

Start beschrijving: Toeristisch Informatiecentrum Ravenstein, St. Luciastraat 2.

Het stadje Ravenstein dankt zijn ontstaan aan Walraven van Valkenburg, die in 1360 een kasteel aan de Maas bouwde om (illegaal) tol te gaan heffen op het scheepvaartverkeer. Rond het kasteel groeide het stadje dat in 1397 aan Kleef kwam; in 1630, na veel verwikkelingen, kwamen stad en land van Ravenstein aan de Duitse graven van Pfalz-Neuburg. Het werd een onafhankelijk staatje, dat uiteindelijk in 1800 werd verkocht aan de Bataafse Republiek en in 1814 deel ging uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. Het centrum, gelegen binnen de contouren van de voormalige vestingwerken, telt vele monumentale panden. Het Toeristisch Informatiecentrum is zo’n pand, een voormalige notariswoning die van 1978 tot 2003 (toen de gemeente Ravenstein opging in Oss) dienst deed als raadhuis. Ertegenover de St. Luciakerk in Duitse barokstijl (uniek in Nederland) uit 1735. De poort even verderop is het enige overblijfsel van Walravens trotse kasteel, waarvan de resten in 1818 werden gesloopt.

Staand met de rug naar het Informatiecentrum sla je rechtsaf, onder de genoemde poort door (St. Luciastraat). Aan het eind rechtsaf, Van Coothweg. Vervolgens (knooppunt 18) linksaf, de Maasdijk op. Houd na de spoorwegovergang rechts aan (volg eventueel het fietspad).

Rechts in de uiterwaarden de restanten van een kazemat uit de jaren 30, bedoeld om de spoorbrug te verdedigen. De beschadigingen komen  niet door oorlogshandelingen maar door (vergeefse) pogingen het ding te verwijderen. De brug zelf werd in 1872 gebouwd door een Engels ingenieur, die hem vernoemde naar zijn dochter (zodoende : de Edith-brug). Zowel in 1940 als in 1944 is deze brug opgeblazen.

Sla bij knooppunt 01 rechtsaf, door de uiterwaarden, naar de aanlegplaats voor het fietsveer op Batenburg. 

Het stadje Batenburg kreeg in 1349 (en mogelijk ook al rond het jaar 1000) stadsrechten. Het gaf zijn naam aan de vrijheerlijkheid waarin de machtige Heren van Batenburg de scepter zwaaiden; zij waren niet ondergeschikt aan de hertog van Gelre, maar vielen rechtstreeks onder de Duitse Keizer. Na een grote stadsbrand in de 15e eeuw nam de betekenis van Batenburg echter sterk af, en ook in de Tachtigjarige oorlog werd het door brand getroffen. Sindsdien is het stadje veel kleiner dan daarvoor. Overgebleven echter zijn het kasteel (waar je later op de tocht langs komt), de vele monumentale panden, vaan oude boerderijen, in het centrum, de oude (nu Hervormde) St. Victorkerk (14e-eeuws; in 1600 gebombardeerd maar in 1612 herbouwd) en de nieuwe (ca 1875) RK St. Victorkerk aan de Maasdijk. Deze is in 2019 aan de eredienst onttrokken en verkocht.

Eenmaal in Batenburg, op het kruispunt (knooppunt 73) loopt de fietsroute linksom om het stadje heen (Ringdijk); maar rechtdoor door de Grootestraat kom je op hetzelfde punt uit. Vervolg de Maasdijk met de rivier aan de linkerhand. Neem de tweede weg rechts (knooppunt 56 – Wethouder Bankenstraat). Ga op de splitsing links, het fietspad (Engelenbouwing). Je kruist de wetering (voorheen de grens van de Heerlijkheid Batenburg). Waar je weer uitkomt op de weg rechtsaf, Oostweg. Vervolgens op de kruising (knooppunt 43) links, Hoogveldstraat. Voorbij knooppunt 10 schuin rechtsaf, Middelwaard.

Eerste weg links, Rijdt; einde weg rechts, Rijdt. Even verderop (knooppunt 29) komen vier wegen samen; ga hier rechts en direct weer links, Molenweg

Horssen was tot 1984 een zelfstandige gemeente. In de Middeleeuwen stond het lang onder invloed van Batenburg, maar in 1649 werd het een aparte Heerlijkheid, eigendom van de familie Bouwens, die groot waren geworden met de handel op de Oost – de VOC heeft twee schepen ‘Horssen’ gehad. Het dorp ligt op een iets hogere zandrug, handig bij overstromingen. Opvallend is de voormalige kerk: de 14e-eeuwse toren en het 15e-eeuwse koor (de ‘achterkant’ van de kerk) zijn verbonden door een verlaagd schip. Dit middendeel is rond 1820 herbouwd, maar was blijkbaar oorspronkelijk al verlaagd. In 1910 werd even verderop de nieuwe kerk gebouwd, gewijd aan St. Antonius Abt. Het bevat een altaarschilderij (kruisafname naar Rubens) en enige beelden uit de oude kerk.

Blijf de Molenweg volgen, ook waar deze (knooppunt 41) linksaf buigt. Voorbij knooppunt 56, vlak voor de snelweg, slaat een fietspad rechtsaf; rijd hier omhoog over het viaduct en volg aan de andere kant het fietspad links van de Scharenburg. Verderop buigt deze van de hoofdweg vandaan; volg deze bocht tot je uitkomt bij de rotonde. Steek hier over en ga aan de overkant linksaf, nu over het fietspad rechts langs de Scharenburg. Voorbij knooppunt 12 maakt de weg een bocht naar rechts; steek bij de rotonde de drukke verkeersweg over.

Ook Druten was vanaf de Middeleeuwen een Heerlijkheid, het laatst onder de Jonkers Van Delen. Van hun landgoed rest slechts het theekoepeltje aan de Waal. In de dorpskern vele monumenten, waaronder een aantal voormalige boerderijen; daarnaast de Ewaldenkerk (architect P. Cuypers, die van het Rijksmuseum) en het Ambtshuis. Hierin was sinds 1758 het Ambt van Maas en Waal gevestigd (vrederechter en polderbestuur), en vervolgens (1838-1933) het kantongerecht Druten. Daarna was het nog enige tijd gemeentehuis.

Sla bij de kruising met de rode fietsstraat rechtsaf, Hogestraat. Volg deze tot bij de kerk en ga daar links, Kattenburg. Eerste weg rechts, Ambtshuisstraat; voorbij het park linksaf, Veerstraat. Deze komt met een bocht uit op de Waaldijk (knooppunt 13).

Volg de Waalbandijk naar rechts, dus met de rivier aan de linkerhand. Dit deel van de dijk is autovrij.

Waar het fietsgedeelte van de dijk eindigt loopt schuin rechts de stationsstraat. Deze herinnert aan het stoomtramlijntje dat vroeger vanaf Nijmegen langs de Waaldorpen tot Wamel liep. Eind jaren 30 werd het (evenals vele tramlijnen in Nederland) opgeheven; de concurrentie van autobuslijnen werd te groot.

Voorbij knooppunt 23 kronkelt de dijk om twee wielen (wiel = restant van een vroegere dijkdoorbraak) heen. Neem daarna (knooppunt 27) de weg rechts, Molendam. Deze brengt je weer bij de verkeersweg; steek over en volg aan de overkant, met een bocht naar rechts, de Koningstraat.

Vlak voor de oversteek, links, stellingkorenmolen De Drie Waaien uit 1869. Vlak na het oversteken van de verkeersweg even links een fraai voorbeeld van een T-boerderij. Verderop het dorp Afferden; dit lag oorspronkelijk rond de heuvel waarop nu nog het kerkhof ligt. Hier staat ook de 14e-eeuwse toren van de oude kerk (het overige werd in 1838 gesloopt). In het nieuwe dorp een aantal monumentale boerderijen en de statige pastorie bij de voormalige St. Victorkerk (nu beide in gebruik bij een boeddhistische stichting).

Steek voorbij de kerk het kruispunt over en neem de volgende weg links, Kerkweg. Houd op het pleintje (knooppunt 16) links aan, Lange Slag. Aan het eind hiervan rechts, Schriksestraat. Volg deze over het viaduct en over de wetering, en neem dan op de vijfsprong (knooppunt 92) de straat schuin links vooruit, Meleveldsestraat. 

Sla aan het eind (knooppunt 36) linksaf, Breekwagen, en neem dan de eerste weg scherp naar rechts, Oude Schaarsestraat. Aan het eind (knooppunt 70) rechtsaf, Bergharensestraat. Direct voorbij de tweede bocht ga je rechtsaf, Touwslagersbaan. Sla linksaf (Hoppenhofstraat) en aan het eind weer links, Stadswal, naar knooppunt 73.

Kasteel Batenburg, met een ongebruikelijke ronde plattegrond, werd in de 11e eeuw gebouwd op een Motte (kunstmatige heuvel). Het is herhaaldelijk belegerd en soms ook zwaar beschadigd, zoals tijdens het beleg van Grave (1586). Nadat het in de 17e eeuw zijn militaire betekenis had verloren werd het verbouwd tot een weelderig woonkasteel. Het werd in 1794 door Franse soldaten bezet en brandde door onvoorzichtigheid af. De ruïne is beperkt te bezoeken (bv tijdens Monumentendagen).

Volg de dijk (Molendijk) linksaf, van het stadje vandaan, en sla even verderop het fietspad naar rechts in, onder langs de dijk. Dit pad komt (bij knooppunt 69) weer uit op een weg; volg deze rechtsaf (Rijswaard) door de uiterwaarden.

Oorspronkelijk liep de Maas vlak langs deze dijk; in de jaren 30 werd de bocht afgesneden en de oude Maasarm dichtgegooid. Later is deze echter weer deels uitgegraven en de Liendense Waard dient nu als wateroverloopgebied en als leefgebied voor weide- en watervogels (observatiepunt bereikbaar door het klaphekje). Verderop, aan de dijk, het Gemaal Van Citters (1926) aan de Niftrikse Wetering; deze wetering vormde globaal de oostelijke grens van de heerlijkheid Batenburg. 

De weg komt weer uit op de dijk; blijf deze volgen tot voorbij de spoorwegovergang. In het zicht van de verkeersbrug gaat er een weggetje rechtsaf (aangeduid als knooppunt 87); sla hier rechtsaf naar het veer op Ravenstein. 

Rijd aan de overkant naar de dijk en ga daar rechtsaf; bij de wegwijzer sla je linksaf, door de poort; via de levendige Marktstraat kom je terug op het uitgangspunt.

3

Toeristisch Informatiepunt Ravenstein (TIR)

Sint Luciastraat 2
6371 AS Ravenstein

Toeristisch Informatiepunt Ravenstein (TIR)