Winterse roadtrip langs de Zuiderwaterlinie

Carnavalszondag 2021. Normaal gesproken bewonderen we de carnavalsoptocht in Maren-Kessel. En vieren daarna een gezellig carnavalsfeestje bij De Sleutel. Maar niets van dat alles. Helaas! Gelukkig is het buiten een prachtig winterwonderland, en zijn we na het vele (mooie) wandelen, toe aan iets anders. We stappen in de auto voor een roadtrip langs de voormalige Zuiderwaterlinie. Toeren maar!

Wat is die Zuiderwaterlinie dan? Dwars door Brabant ligt een slim watersysteem, tussen de vestingsteden, om in vroeger tijden vijanden met gebruik van water op afstand te houden. Een indrukwekkende ketting van forten, dijken, sluizen en versterkingen van Grave tot aan Bergen op Zoom. Door gebieden expres onder water te zetten werd Holland beschermd. En dat al sinds de Tachtigjarige oorlog, best lang geleden dus. En dat levert nu, naast interessante verhalen, prachtige linielandschappen, stoere forten en fraaie vestingsteden op. En nu met een extra bonus: alles schitterend verpakt in een wit winters jasje.

De roadtrip langs de hele Zuiderwaterlinie kent 4 duidelijke etappes. Wij kiezen voor de 1e etappe, dichtbij huis: van Grave naar Heusden. En, anno 2021 hebben we geen gids meer nodig: we luisteren ‘coronaproof’ de podcast van de Zuiderwaterlinie op weg naar het startpunt in Grave. En zo worden we nog nieuwsgieriger…

Van Grave naar Reek

We starten onze trip in Grave op de Maaskade, waar twee kanonnen al de wacht houden. Zo’n mooie stad, en zo vredig: nagenoeg niet te geloven dat deze maar liefst zeven keer veroverd werd. Met name door Spanjaarden en Fransen. Onze aandacht wordt door deze tour gevestigd op de Hampoort, de enige van de drie oude stadspoorten die gespaard is gebleven: een belangrijk onderdeel van de verdediging van Grave. Het Graafs museum heeft er nu een fraai onderkomen.

We vervolgen onze weg naar Reek. Reek? Heeft dit dorp dan iets met de Zuiderwaterlinie? En of! De onverschrokken burgerwachten uit Reek hielpen de beperkte manschappen van het Hollandse leger tegen het Franse garnizoen. Als beloning voor hun moed, kregen de Rekenaren zelfs hun eigen gemeentewapen met de letters RRR, Reek Religione Regi. We vonden dit wapen terug op de gevel van het dorpshuis ‘Het wapen van Reek’. Goeie naam!

Wintersport in Ravenstein

Op weg naar Ravenstein rijden we, over de dijk, langs het prachtige natuurgebied van Keent. En zien we talloze schaatsers dankbaar gebruik maken van het ijs op de voormalige Maasarm. Ook in Ravenstein genieten kleine en grote schaatsers van het bevroren water in het stadje zelf: wat een prachtig winters tafereel! Onze aandacht gaat dit keer ook uit naar de vestingwerken en in het bijzonder het Philips van Kleef bolwerk. Een van de geschutskelders is prachtig zichtbaar langs het wandelpad. En de helling wordt nu zelfs gebruikt door een enthousiaste skiër, cool!

Gevangen in Megen

Over schilderachtige dijkweggetjes passeren we Neerlangel, Demen en Dieden en rijden we richting Megen: de kleinste variant van de 11 vestingsteden langs de Zuiderwaterlinie. De kenmerkende gevangenistoren zien we al van verre. Wist je dat hier vroeger ook een tweede toren stond? Deze vormden samen de Gevangenpoort: een toegangspoort en een gevangenis. Samen met drie andere stadspoorten en stadsmuren werden al vanaf de 14e eeuw indringers buiten gehouden.

Langs een vergeten fort richting Gewande

Vanuit Megen rijden we langs de sluis van Macharen, door het mooie poldergebied richting Lithoijen.  Goed kijken hier! De oplettende kijker ziet hier een verhoging en uitstulping in de dijk, waar ooit Fort Luttereind stond. Samen met twee lunetten gebouwd in 1833 als verdedigingswerk tegen vijandige Belgen. Meer is er helaas niet te zien! Wel zijn er plannen om dit fort opnieuw zichtbaar te maken als hotel en toeristische trekpleister.

We vervolgen onze weg verder door de polder, waar vogelliefhebbers hun hart kunnen ophalen. De polder biedt prachtige, weidse vergezichten. Via Het Wild rijden we de dijk op naar Gewande: ook hier leven diverse schaatsers zich uit op het ijs in de winterse uiterwaarden. In Gewande zien we aan de oude en nieuwe gemalen dat het beheersen van water ook hier een belangrijke rol speelt.

Dat gaat naar Den Bosch toe

Over de Empelse dijk rijden we richting Fort Crèvecoeur in Den Bosch. Nooit geweten dat hier een fort lag… Maar dat wisten de Hollanders, Fransen, Spanjaarden en Duitsers kennelijk wel. Zo vaak is dit fort al heroverd. Een plek met een flinke geschiedenis dus!

Op weg naar het volgende fort, dat van Hedikhuizen. Via de Henriëttewaard door het lieflijke Bokhoven rijden we richting deze versterking. Dit fort moest de sluis beschermen die het gebied tot Heusden onder water kon zetten, als bescherming tegen vijanden. Op naar Heusden.

Eindpunt Heusden

We eindigen onze roadtrip in het pittoreske Heusden. Wandelend door de stadspoorten, over de vestingwallen en langs de stadshaven, hebben we goed zicht op het mooie historische karakter van deze vestingstad. Op de Vismarkt is het goed vertoeven, met warme choco, koffie of glühwein ‘to go’, en ook nog in een lekker winterzonnetje. Genieten!

Wil jij ook zo’n roadtrip langs de Zuiderwaterlinie maken? Je kunt de Zuidwaterlinieroute makkelijk printen of downloaden. En je kiest hierbij eenvoudig de vier verschillende etappes van deze route.

Er is ongelooflijk veel te vertellen over de Zuiderwaterlinie. Bekijk de Zuidwaterlinievideo’s, luister naar de Zuidwaterliniepodcast of klik op de linkjes in deze blog. Veel plezier bij het ontdekken van de Zuiderwaterlinie!